Hâkimin Takdir Yetkisi
Hâkimin hukuk yaratma yetkisinden farklı olarak bir de takdir yetkisi bulunmaktadır. Hâkimin hukuk yaratabilmesi için, gerek kanunlarda gerekse örf ve âdet hukukunda kural olmaması gerekir. Oysa hâkimin takdir yetkisini kullanırken elinde olaya uygulayacağı bir kural bulunmaktadır. Ancak burada, somut olayın önceden bilinmeyen özellikleri dolayısıyla, hâkime bir değerlendirme, bir tercih yapma yetkisi tanınmaktadır.
Bazı kanun hükümlerinde hâkimin takdir yetkisini kullanması gerektiği açıkça belirtilmektedir. Örneğin, TMK. m. 182’nin başlığı “Hâkimin takdir yetkisi” şeklindedir. TMK. m. 4’de de, hâkimin takdir yetkisini nasıl kullanacağı belirtilmektedir. Bu hükme göre, “Kanunun takdir yetkisi tanıdığı veya durumun gereklerini ya da haklı sebepleri göz önünde tutmayı emrettiği konularda hâkim, hukuka ve hakkaniyete göre karar verir”.
Bazı durumlarda, kanunda açıkça hâkimin takdir yetkisine sahip olduğu belirtilmez. Fakat kanunda kullanılan deyim ve kelimelerden hâkime takdir yetkisinin tanındığı sonucu çıkarılabilir. Örneğin, kanunlarda kullanılan “muhik sebepler”, “uygun tedbir” veya “uygun miktar”, “hakkaniyete uygunluk”, “muayyen şartların mevcut olması” gibi kavramlar hâkime takdir yetkisi tanındığını göstermektedir.
