A. HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI
Bazı hizmetlerin taşıdıkları önem nedeniyle devlet tüzel kişiliğinden ayrılıp ayrı kamu tüzel kişilik verilmesiyle özerkleşmesi şeklinde oluşmuşlardır. (Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri, Devlet Demir Yolları, üniversiteler, TÜBİTAK, SGK…) Bu kurumların ayrı tüzel kişiliği, bütçesi, kaynakları, idaresi, karar alma yetkisi vardır.
B. YEREL YÖNETİMLER
Belli bir hizmete ya da faaliyete değil, belli yörede yaşayan halka yerel gereksinimlerinin karşılanması amacıyla; kısmi özerklik tanınmasıdır. (buradaki siyasi değil, idari boyutta bir yerel yönetimdir.)
Taşra teşkilatının o yörenin gereksinimlerini tam olarak karşılayamayacağı düşünüldüğü için, ayrı kamu tüzel kişiliğine sahip yerel yönetimler oluşturulmuştur. AY.m.127’ye göre yerel yönetimler: il, belediye, köy
Yerel yönetimlerin amacı, yerel ve ortak gereksinimleri karşılamaktır. Ulusal düzeydeki gereksinimler için merkezi idare yetkilidir.
Belediye ve il özel idarelerinin görevleri ilgili kanunlarda sayılmıştır. Anayasa Mahkemesi kararlarına göre; belediye ve il özel idaresinin görev alanı mahalli müşterek ihtiyaçların karşılanması ile sınırlıdır. Bu nedenle ulusal düzeyde yürütülmesi gereken bir faaliyetin yerel yönetimlere verilmesi mümkün değildir.
Merkezi idarenin, yerel yönetimler üzerinde hiyerarşi benzeri sıkı bir denetim yetkisi yoktur. Vesayet denetimi suretiyle kullanabileceği bir yetkisi vardır. Vali, belediye meclisi kararını hukuka aykırı görüyorsa, idari yargıda dava açabilir. Son düzenlemelerle vesayet yetkisi oldukça sınırlandırılmıştır.
C. BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER (DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR)
Bazı duyarlı kamusal alanların gelişen teknoloji nedeniyle idari ve yargısal açıdan düzenlenememesi ve denetlenememesi, bağımsız idari kurumların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ayrıca siyasilere duyulan güvensizlik de etkili olmuştur.
En önemli özellikleri; yasama ve yürütme karşısında bağımsız olmalarıdır. Belli bir alanı, regüle etme (düzenleme), izleme, denetleme ve yaptırım uygulama yetkileri ile donatılmışlardır.
Bu kuruluşlar, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini koruduklarından bunların haiz oldukları yetkiler özel kolluk yetkileri niteliğindedir.
Yapmış oldukları işlemler idari işlem olduğundan, bu kurumların işlemleri idari yargı denetimine tabidir.
