Haksız Fesih ve Sonuçları
a) Genel Olarak Haksız Fesih:
İş sözleşmesinin haklı sebeplere dayanılarak feshedildiğinin ileri sürülmesine rağmen haklı sebebin bulunmaması, fesih hakkının süresi içinde kullanılmaması, dayanılan haklı sebebin ispat edilememesi, başkaca bir yöntem kararlaştırılmışsa bu yönteme uyulmaması (örneğin disiplin kurulu kararının beklenmemesi) hallerinde yapılan fesih haksız sayılır. Haksız fesih, hem belirsiz hem de belirli süreli iş sözleşmelerinde ortaya çıkabilir.
b) Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Haksız Feshi:
İş güvencesinin kapsamı dışında kalan işçinin iş sözleşmesi haksız olarak feshedilirse, işçi, ihbar tazminatı isteyebilir. İşçi ayrıca, koşulları oluşmuşsa kötü niyet tazminatı, sendikal tazminat ve kıdem tazminatı de isteyebilir. Hakim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak, ayrıca miktarını serbestçe belirleyeceği bir tazminatın işçiye ödenmesine karar verebilir; ancak belirlenecek tazminat miktarı, işçinin 6 aylık ücretinden fazla olamaz. Uygulamada buna haksız fesih tazminatı denir.
İş güvencesi kapsamına giren işçinin iş sözleşmesi haksız olarak feshedilirse, işçi 18, 20 ve 21. maddeler uyarınca yargı yoluna başvurabilir ve işe iadesini isteyebilir. Diğer taraftan, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı sebep olmaksızın bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmesi halinde ise işveren ihbar tazminatı isteyebilir.
c) Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Haksız Feshi:
İşçinin iş sözleşmesi haksız olarak feshedilirse, işçi, ihbar tazminatı isteyebilir. Belirli süreli iş sözleşmesinde işçinin sözleşmenin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir. İşçi ayrıca haksız fesih tazminatına da hak kazanır. Haksız fesih tazminatının miktarı hakim tarafından serbestçe takdir edilir, fakat işçinin 6 aylık ücretinden fazla olamaz. İşçinin haklı sebep olmaksızın işe başlamaması veya aniden işi bırakması halinde ise işveren, aylık ücretin 1/4’ine eşit bir tazminat isteme hakkına sahiptir. İşverenin, ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. İşveren zarara uğramamışsa veya uğradığı zarar işçinin aylık ücretinin 1/4’inden az ise, hâkim tazminatı indirebilir. Tazminat isteme hakkı takas yoluyla sona ermemişse işveren, işçinin işe başlamamasından veya işi bırakmasından başlayarak 30 gün içinde, dava veya takip yoluyla bu hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde, tazminat isteme hakkı düşer.
Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 66-67, www.ragipkarakus.com (19.09.2021).
