Hakların Kazanılması
Hakkın kazanılması, bir hakkın hak sahibine bağlanmasıdır. Her kah, belirli bir ‘‘olay’’ sonucunda, bir hukuk süjesi(hak sahibi) ile bağlanır. Bu bağlanma olgusu hakkın kazanılması(hakkın iktisabı) olarak nitelenir. Bir hakkın kazanılması 3 şekilde olur. Bunlar;
a) Devren Kazanma
b) Aslen Kazanma
c) Tesisen Kazanma
Devren Kazanma
Başkasına ait olan bir mala sahip olmaktır. Buna “hakkın intikali” de denilmektedir. Ev satın alma, mirasla mülk sahibi olma, araba sahibi olma gibi.
Devren kazanılma, bir hakkın önceki sahibinden yeni sahibine geçmesidir. Buna ‘‘hakkın intikali’’ de denir. Bu geçişi sağlayan olgu, devreden kişiyle devralan kişi arasında yapılmış bir ‘‘hukuksal işlem’’ olabilir. Örneğin, satıcı sattığı malın mülkiyetini alıcıya devrederse, bu hukuksal işleme dayanan bir ‘‘intikal’’dir. Buna örnek miras yoluyla kazanmadır.(TMK 599)
Aslen Kazanma
Başkasına ait olmayan bir şey üzerinde bir kişinin hak elde etmesidir. Balık tutmak, yabani bir ağaçtan meyve toplamak gibi.
Aslen ya da aslında kazanma ise, hakkı kazananla hakkın önceki sahibi arasında bir ‘‘intikal’’ olgusu yoktur. Bazı hallerde ‘‘hakkın önceki sahibi’’nin bulunması bile söz konusu değildir. Örneğin sahipsiz bir malın ele geçirilmesiyle onun üzerinde mülkiyet hakkı kurulması (ihraz: sahiplenme) hali böyledir.
Hakkın devren kazanılması bakımından değinilmesi gereken bir noktada, herkesin ancak sahip olduğu kadar hak devredebileceğidir. ‘‘Kimse sahip olduğundan fazlasını devredemez.’’ Biçimindeki ilke, iyiniyet koşuluna bağlanmış bazı istisnalar bir yana bırakılırsa, hakkın kazanılmasında egemen olan temel ilkedir.
Tesisen Kazanma
Bir şahıs sahip olduğu bir hakkı devretmeyip bu hakka dayanarak bir başkasına yeni bir hak sağlanırsa bu yeni hak tesisen iktisap edilmiş olur. Örneğin malikten aynı eşya üzerinde bir sınırlı ayni hak kazanan kişinin kimsenin bu şekildedir kazanım şekli.
