EŞYA HUKUKUNA GİRİŞ
- TMK’ nın 4. Kitabı eşya hukukuna ayrılmıştır.
- Eşya hukukunun konusunu eşya oluşturur. Eşya hukukunda temelde ayni hak ve zilyetlik kavramları üzerinde durulur.
- Eşya kimi hukuk sistemlerinde ekonomik değer kriteri üzerinden tanımlanmaktayken cismanî olmayan varlıkları da kapsayacak şekilde(Fransız Hukuku ve Avusturya Hukuku) kimilerinde ise cismanî varlıklar(Alman Hukuku) eşya olarak değerlendirilmektedir.
- Türk – İsviçre Hukuk sisteminde eşya kavramının tanımına kanunda yer verilmemiştir.
Doktrinde hukukî anlamda eşya, “üzerinde bireysel hâkimiyet sağlanabilecek, ekonomik bir değer taşıyan, kişi ve hayvanlar dışındaki cismanî varlıklar” olarak tanımlanmıştır.
Eşya Kavramı
Hukuken eşyanın maddi mal olması, üzerinde hâkimiyet kurulmasının mümkün olması gayri şahsi olması ve sınırlarının belli olması gerekmektedir.
Parasal değeri olmayan ya da çok önemsiz olan şeyler de eşyadır.
Bir şeyin veya malın eşya olarak değerlendirilebilmesi için mutlaka bir kimsenin bunlar üzerinde hâkimiyet kurması gerekmez. O şeyin edinilebilir niteliğinin olması yeterlidir.
Örneğin, denizdeki balıklar, yabani meyveler bir kimsenin hâkimiyetinde yer almamakla birlikte, edinmeye elverişli olduklarından, eşya olarak değerlendirilmeye müsaitlerdir.
Eşya Sayılmayan Değerler
Kişiler ve hayvanlar eşya değildir. İnsan vücudu eşya değildir. Bir kimsenin kendi vücudu üzerindeki hakkı aynî hak değil, kişilik hakkıdır. Kişilik hakkının konusu olan bir değer, aynı zamanda aynî hakkın konusunu oluşturamaz.
Eşya Sayılmayan Diğer Değerler
Hava, açık deniz, akarsu, güneş, ay, yıldız gibi şeyler eşya mıdır? Bunlar birer maddi varlıktır. Ancak bu varlıkların üzerinde hâkimiyet sağlanması en azından bugün için olanaksızdır. Bu nedenle eşya olarak değerlendirilemezler. Benzer şekilde hava boşluğu, akan su, yakan güneş ışını da eşya sayılmaz.
Tartışma
Kesilen saç, çekilen diş eşya mıdır?
Diş dolgusu, yapay göz eşya mıdır?
Ceset?
Ceset İle İlgili Tartışma
Cesedin eşya sayılması, Alman Hukuku’nda baskın görüştür. Türk Hukuku’nda da doktrinde bir görüş cesedi eşya olarak değerlendirmektedir. Diğer görüş ise cesedi eşya olarak değerlendirmemektedir. Ancak cesede eşya hukukuna özgü bazı kurallar kıyasen uygulanabilir.
Kişinin ölümünün üzerinden uzun bir süre geçtikten sonra cesedin eşya vasfını taşıması kabul edilebilir.
Örneğin bir cesedin kemikleri, mumyalar, iskeletler, bir kazıda ortaya çıkan iskeletler artık eşya olarak değerlendirilebilir.
