Edim Kavramı
Borç ilişkilerine göre, borçlunun yerine getirmek zorunda bulunduğu, alacaklının da borçludan talebe yetkili olduğu davranışa edim denir. Başka bir ifadeyle edim, bir borç ilişkisinde “borcun konusu”dur.
Edimin Özellikleri
- Hukuken korunan bir menfaat olmalıdır.
- İmkânsız olmamalıdır.
- Hukuka aykırı olmamalıdır.
- Genel ahlâka ve kişilik haklarına aykırı olmamalıdır.
- Edimin mutlaka belirli olmasına gerek yoktur.
- Belirlenebilir edimler de borcun konusunu oluşturabilir.
Edim Türleri
Olumlu(Müspet) Edim: Bir şeyin yapılmasına veya verilmesine ilişkin edimdir. Örneğin: bir miktar paranın ödenmesine, satılan malın mülkiyet ve zilyetliğinin alıcıya geçirilmesine, işçinin işverene hizmet görmesine ilişkin edimdir.
Olumsuz(Menfi) Edim: Bir şeyin yapılmamasına ilişkin edimdir. Örneğin, rekabet yasağı anlaşmasında rekabette bulunmamaya veya alacaklı tarafından yapılan bir davranışa katlanmaya ilişkin edimdir.
Kişisel Edim: Bizzat borçlu tarafından yerine getirilmesi edimdir. Örneğin, bir ressamın sizin yağlı boya portrenizi yapmaya taahhüt etmesi halinde durum böyledir.
Maddi Edim: Doğrudan doğruya borçlunun malvarlığı ile yerine getirilebilen bizzat borçlu tarafından yerine getirilmesi zorunlu olmayan edimdir. Örneğin, satıcının satılan malın mülkiyetini alıcıya geçirmesi veya borçlunun borçlu bulunduğu bir miktar parayı alacaklıya ödenmesi veya iadesi gereken şeyi geri vermesi hep maddi edim çeşitleridir.
Bölünebilen Edim: Edim konusu olan şeyin niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişiklik olmaksızın birbirine eşit birden çok parçalara ayrılabilen edimdir. Örneğin, satım sözleşmesinde alıcının semen(satış bedeli) borcunun konusu olan edim yani para borcu bu nitelikteki edimdir.
Bölünmez Edim: edim konusu olan şeyin niteliğinde ve değerinde esaslı bir değişiklik olmaksızın birden çok parçalara ayrılması mümkün olmayan edimlerdir. Örneğin, bir evin mülkiyetini geçirme borcu.
Ani Edim(Bir Defalık Edim): Bir fiile bir anda yerine getirilen örneğin, alıcının malın bedelini satıcıya ödemesi, kiracının her ay kira bedelini ev sahibine ödemesi gibi.
Sürekli Edim: Belirli bir süre borçluyu devamlı bir uyma yükümü altında bırakan edimdir. Örneğin, kiralayanın kiralanan şeyi kullanmaya elverişli bir halde bulundurması işçinin hizmet etme yükümü gibi.
