Deprem hasar tespiti, deprem sonrasında oluşan yapısal hasarların tespit edilmesi işlemidir. Bu işlem, genellikle bina, köprü, tünel, baraj, liman, havaalanı, otoyol, demiryolu, su kaynakları gibi yapıların, deprem etkisi altında ne kadar hasar gördüğünü belirlemek için yapılır. Bu tespit işlemi, yapıların güvenliği ile ilgili önemli bir rol oynar.
Deprem hasar tespiti yapılırken, birçok farklı yöntem kullanılabilir. Bunlar arasında;
- Görsel İnceleme: Bu yöntem, yapıların hasarlarını gözlemleyerek, yapıların ne kadar hasar gördüğünü belirlemeye yöneliktir.
- Yapısal Analiz: Bu yöntem, yapıların matematiksel modellemesi ile yapıların ne kadar hasar gördüğünü belirlemeye yöneliktir.
- Testler: Bu yöntem, yapıların malzeme özelliklerinin belirlenmesi için kullanılır. Bu testler, yapıların yük taşıma kapasitelerinin belirlenmesinde de kullanılabilir.
- Ölçümler: Bu yöntem, yapıların deprem sırasında ne kadar hareket ettiğini belirlemek için kullanılır. Bu ölçümler, yapıların hasar durumları hakkında detaylı bilgi sağlayabilir.
Hasar tespiti sonucunda, yapıların onarılması veya yeniden inşa edilmesi gerekip gerekmediği belirlenir. Bu süreçte, hukuki süreçler de devreye girebilir. Özellikle sigorta şirketleri, hasar tespiti sonucunda, yapı sahiplerine ne kadar ödeme yapacaklarına karar verirler. Bu nedenle, doğru bir deprem hasar tespiti işlemi, yapı sahipleri için son derece önemlidir.
Hasar Tespit Sonucu verilen Kararlar ve o kararların anlamı şu şekildedir;
- Hasarsız Binalar: Deprem nedeniyle herhangi bir hasar meydana gelmeyen binadır. (Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez.) Binanın kullanılmasında bir sakınca yoktur.
- Az Hasarlı Binalar: Deprem nedeniyle binanın boyasında, sıvalarında ve duvarlarında oluşan ince çatlaklar ile duvarlardan düşen sıvaların olduğu binalardır. (Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez.) Binanın kullanılmasında bir sakınca yoktur.
- Orta Hasarlı Binalar: Deprem nedeniyle binanın duvarlarındaki yarıklar ile taşıyıcı elemanlardaki ince çatlakların olduğu binalardır. Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez. “Orta” hasarlı yapıda taşıma gücündeki azalma giderilmeden (yapı onarılmadan) ya da güçlendirilmeden yapı kullanılmamalıdır. Eşyaların tahliyesi gerçekleştirilebilir.
- Ağır Hasarlı Binalar: Deprem nedeniyle binanın taşıyıcı elemanlarındaki geniş ve yaygın kesme kırılmalarının / ayrılmaların olduğu binalardır. “Ağır” hasarlı yapıların onarılmaz taşıma gücü kaybı ve geri (dayanım ve ekonomik açısından) alınamaz hasarları olan binalar olarak tanımlanır.
- Acil Yıkılacak Binalar: Deprem nedeniyle binanın taşıyıcı elamanlarının büyük oranda kalıcı yer değiştirerek kısmen veya tamamen yıkıldığı binalardır. Hiçbir şekilde kullanılması mümkün olmayan bu binaların içine girilemez ve eşyaların tahliyesi gerçekleştirilemez.
