31-Davaya Feri Müdahale / Medeni Usul Hukuku

DAVAYA FER’İ MÜDAHALE

                Medeni usul hukuku sistemimiz davalı veya davacı olarak ikili bir sistem üzerinde kurulmuştur. Dava sonunda verilecek hükümden etkilenecek olan üçüncü kişiye davalı veya davacı yanında davaya katılma hakkı tanınmıştır. Üçüncü bir kişinin taraflardan birsinin yanında davaya katılması, fer’i müdahale şeklinde kendiliğinden olabileceği gibi, taraflardan birisinin davayı ihbar etmesi şeklinde de olur. Davanın tarafı olamayan üçüncü kişi için kanunda öngörülen diğer bir katılma ise asli müdahaledir. Asli müdahale gerçek anlamda bir yargılamaya müdahale değildir.

Fer’i Müdahale

                Fer’i müdahale, üçüncü kişiye görülmekte olan bir davaya, davayı kazanmasında yararı bulunan taraf yanında katılma olanağı veren bir kurumdur. Davanın sonunda verilen kararı üçüncü kişilere de etkisi bulunabilir. Bu durumda verilecek hükümden etkilenecek üçüncü kişilerin davaya üçüncü bir taraf olarak katılmaları mümkün değildir. BU durumda kendi haklarını korumak için davaya fer’i müdahil olarak katılabilirler.  Fer’i müdahil yanında katıldığı tarafın davayı kazanmasına yardımcı olarak daha sonra kendisine karşı bir dava açılmasına engel olur ya da kendisinin dava açması gereği ortadan kalkar. Feri’i müdahil tarafın elinde olmayan veya bilmediği delilleri de mahkemeye vererek uyuşmazlığın çözülmesini kolaylaştırabilir.

                Fer’i Müdahalenin Hukuki Niteliği

                Üçüncü kişi fer’i müdahil olarak davaya katılmakla taraf sıfatını kazanmaz. Çünkü fer’İ müdahil kendisi için bir hukuki koruma talep etmemektedir. Zaten mahkeme de fer’i müdahil hakkında karar ermez. Fer’i müdahil kendisine ait bir taraf yetkisi yoktur. Yanında yer aldığı kişinin dava takip yetkisini kullanır.

                Fer’i Müdahalenin Koşulları

                Müdahale talebi davanın açılmasından, tahkikatın sona ermesine kadar yapılabilir. Sözlü yargılama ve hüküm safhasında fer’i müdahale mümkün değildir. Yine istinaf ve temyiz aşamasında da fer’i müdahale mümkün değildir. Ancak istinaf aşamasında yeniden yarılama yapılıyorsa bu durumda tahkikat aşamasının sonun kadar fer’i müdahale mümkündür. Temyiz aşamasında tahkikat aşaması

                Fer’i müdahil olmak isteyen kişi davanın tarafı olmamalı. Mecburi dava arkadaşlığında tek bir dava olması nedeniyle dava arkadaşları diğerinin yanında fer’i müdahil olamaz. Buna karşılık ihtiyari dava arkadaşları birbirinin davalarına fer’ müdahil olarak katılabilirler. Çünkü her birisinin davası birbirinden bağımsızdır. Fer’i müdahil davanın tarafı gibi dava ve taraf ehliyetine sahip olmalıdır ve davaya katılma konusunda hukuki yararının olması gerekir. Hükmün üçüncü kişiye etkisi doğrudan olabileceği dolayısıyla da olabilir. Dava sonunda verilen hükmün üçüncü kişiye icra etkisi varsa, burada etki doğrudan olmaktadır ve bu kişinin davaya katılmakta hukuki yararı vardır.

                Fer’i Müdahalede Usul

                Fer’i müdahale talebi davayı görmekte olan mahkemeye verilen bir dilekçe ile olur. Dilekçe de kimin yanında davaya müdahale etmek istediğini ve gerekçelerini ve hukuki dayanaklarını belirtmek zorundur. Müdahale dilekçesi taraflara tebliğ edilir. Üçüncü kişinin davaya katılmasında hukuki yarara sahip olmasına göre hakim talebi kabul eder ya da reddeder.

                Fer’i Müdahalenin Hükümleri

                Üçüncü kişi müdahale talebi kabul edildiği andan itibaren davayı takip edebilir. Katılmadan önce yapılan işlemlere itiraz edemez, tekrarını isteyemez. Müdahil tarafın yardımcısı olup asıl tarafın yapabileceği tüm usul işlemlerini yapabilir. Tarafın bir işlemi yapmaması müdahilin de işlemi yapmayacağı anlamına gelmez. Asıl Bu nedenle asıl taraf ileri sürmese bile müdahil anayasaya aykırılık iddiasında bulunabilir ya da dava sonunda verilen hükme karşı asıl taraf istinaf yoluna başvurmasa dahi müdahil kendisi ile ilgili kısım için tek başına istinafa ve temyize başvurabilir. Asıl taraf temyiz hakkında feragat etmişse müdahil temyize başvuramaz. Asıl taraf hakimi reddetmemişse müdahil hakimi reddedemez.

                Asıl taraf müdahilin yaptığı işlemi geçersiz kılabilir. Müdahil asıl tarafın yararına olmayan işlemleri yapamaz. Bu nedenle müdahil davayı geri alamaz, maddi hukuka ilişkin işlemleri yapamaz, davadan feragat edemez, talep sonucu daraltamaz, genişlemez ve karşı dava açamaz. 

                Mahkeme fer’i müdahilin katılmasından sonra o davayla ilgili tüm işlemleri müdahile de tebliğ edebilmeli, onun bu işlemlere karşı koyabilmesini sağlamalıdır.

                Fer’i müdahilin yanında yer aldığı kişinin davayı kazanması halinde müdahale giderleri de diğer yargılama giderleri gibi kaybeden tarafa yüklenebilir, ancak asıl taraf hal ve hareketleriyle davaya müdahaleye neden olmuşsa yargılama giderlerinin bir kısmı ona da yüklenebilir.

                Müdahalenin Etkisi

                Fer’i müdahil asıl tarafa yardımcı olmasına rağmen davayı kaybetmiş olabilir. Bu durumda asıl taraf müdahile ya da müdahil asıl tarafa dava açabilir.

                Fer’i müdahalenin etkisi, müdahil ile yanında davaya katıldığı taraf arasında geçerlidir. Kesin hükmün aksine müdahalenin etkisi mutlak değildir. Fer’i müdahil davaya etki edebildiği ölçüde müdahalenin etkisine tabi olacaktır. Eğer müdahil davaya geç katılmışsa ve asıl tarafın davayı iyi yürütmediğini, iddia ve savunmalarını eksik yaptığını, bu nedenle davanın kısmen veya tamamen kaybedildiğini ileri sürebilir. Müdahilin bazı işlemleri asıl taraf tarafından engellenmişse yine müdahalenin etkisine tabi olmadığını ileri sürebilir.

                Bunun yanında asıl taraf müdahilin bilmediği iddia ve savunma vasıtalarını ve delilleri kasten veya ağır kusuru ile ileri sürmemişse ikinci davada ilk davanın iyi yönetilmediğini iddia edebilir.

                Müdahalenin etkisi mahkeme tarafından kendiliğinden göz önüne alınmalıdır.