Ceza Hukuku (Genel) / Online Test-2 (Çıkmış Sorular)

Kanunilik ilkesini düzenleyen TCK’nın 2. maddesine göre “(1) Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez. güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz. (2) İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. (3) Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz”. Kanunilik ilkesi yargının keyfiliğini önlemeyi amaçlar. Çünkü bu ilkeye göre hakim sadece kanunu uygulamakla görevlidir. Bir fiil sosyal tehlikeli olsa bile, ceza kanununda suç olarak düzenlenmemiş ise hakim ceza veremez. Bir fiil sosyal tehlikeli olmasa bile, ceza kanununda suç olarak düzenlenmiş ise hakim cezaya hükmetmek durumundadır. Kanunilik ilkesi yürütmenin keyfiliğini önlemeyi de amaçlar. Çünkü suç ve ceza sadece kanunla konulabilir, idarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Ancak kanunilik ilkesi yasamanın keyfiliğini önlemeyi amaçlamaz. Çünkü kanun koyma yetkisi yasamada bulunmaktadır ve yasama tarafından her zaman kanunla suç ve ceza konulabilir.

Seçimden önce veya sonra suç işlediği öne sürülen milletvekili, meclis kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Bunun dışında kalan işlemler yapılabilir.

5237 sayılı kanunla kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi kapsamında, kanunda öngörülmedikçe güvenlik tedbirleri uygulanamaz ve yine kanunda öngörülmedikçe güvenlik tedbirlerine hükmolunamaz düzenlemesi getirilmiştir. Güvenlik tedbirlerinin zaman bakımından uygulanmasında geçerli olan ilke, kanunilik ilkesinin doğal bir sonucu olarak geçmişe yürümezlik ilkesidir.

Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir (TCK m.21/1). Kastın, suçu oluşturan davranışın icrası anında var olması yeterlidir. Örneğin fail öldürmek amacıyla ateş edip yaraladığı mağduru pişman olarak hastaneye kaldırır, ancak mağdur hastanede kurtarılamayarak ölür. Bu örnekte fail başlangıçta bulunan kastı nedeniyle kasten öldürmeden cezalandırılır. Ancak kast, hareketin yapılmasından sonra da ortaya çıkabilir. Örneğin fail gece vakti otomobiliyle yanlışlıkla bir yayaya çarparak onu ağır bir şekilde yaralar. Daha sonra yaralanan yayanın hızla kan kaybettiğini görmesine rağmen, bu durumu umursamaz ve olay yerinden kaçar. Yayanın zamanında hastaneye kaldırılmadığı için öldüğü anlaşılır. Bu örnekte fail başta taksirli ise de sonradan ortaya çıkan kastı nedeniyle (ihmali davranışla işlenen) kasten öldürmeden cezalandırılır. Bazı suçlar yönünden genel kasttan başka özel kast da aranır. Örneğin hırsızlık suçu böyledir. Hırsızlık suçunda failin malı bilerek ve isteyerek almasının yanında, “yarar sağlamak maksadıyla” hareket etmiş olması da gerekir. Olası kast halinde ceza artırılmaz. Tam tersine olası kast halinde, kasıtlı suçun cezası indirilerek verilir. Olası kast genel cezayı hafifletici nedendir.

Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Yani failin fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi halinde kasttan söz edilir. Kural olarak suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır.

Taksir dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla suçun neticesinin istenmeyerek gerçekleştirilmesidir (TCK m.22/2). İstenmeyen neticenin fail tarafından öngörülmemiş olması halinde bilinçsiz (basit) taksirden, öngörülmesi halinde ise bilinçli (öngörülü) taksirden sözedilir. Somut olayda kamyon şoförünün hız sınırlarının üzerinde seyretmesi dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık olarak değerlendirilip, taksirle yaralamadan sorumlu tutulur.

Meşru savunmada haksız saldırı failin veya başkasının hakkına yönelmiş olabilir. Kısacası üçüncü kişi lehine meşru savunma mümkündür.

Zorunluluk halinde tehlike failin veya başkasının hakkına yönelik olabilir. Yani üçüncü kişi lehine zorunluluk hali mümkünüdür. Örneğin fail sokakta köpek saldırısına uğrayan bir çocuğu kurtarmak amacıyla köpeği öldürürse zorunluluk halinden yararlanır.

Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. Yetkili merciin bir emir olmalıdır. Böyle bir emirden söz edebilmek için kamu hukukundan kaynaklanan bir astlık‐üstlük ilişkisi var olmalıdır. Amirin emri, hukuka aykırı olmasına rağmen, emredilen açısından bağlayıcı olabilir. Emrin konusu hukuka aykırı, fakat suç değilse memur emri yerine getirmez ve bu aykırılığı emri verene bildirir. Ancak üstü emrinde ısrar eder ve bu emri yazı ile yenilerse emir yerine getirilir; bu halde emri yerine getiren sorumlu olmaz (Any.m.137/1). Emrin, hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tarafından engellendiği hallerde, yerine getirilmesinden emri veren sorumlu olur (TCK m.24/4).

Manevi şekilde suça iştirak mümkündür. Örneğin azmettirme böyledir. Maddi şekilde de mümkündür. Örneğin suçun işlenmesinde kullanılan araçları sağlama veya müşterek faillik böyledir. Suç işlenirken de suça iştirak mümkündür. Örneğin hırsızların evden rahat çıkmalarını sağlamak için balkona merdiven uzatmak böyledir. İhmali davranışla suça iştirak olabilir. Örneğin hizmetçinin çalıştığı eve hırsızların rahat girmelerini sağlamak için kapıyı kapatmaması böyledir. Ancak suç işlendikten sonra suça iştirak olmaz. Suç işlendikten sonra faillere yardım etmek, başka bir suç olan suçluyu kayırma suçunu oluşturabilir, ancak işlenen suça iştirak sayılmaz.