Anayasa Hukuku / Online Test-5 (Çözümlü)

Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü’nün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.

İnşai nitelik idari işlemlerin bir özelliğidir. Diğer şıklarda verilenler yargının özellikleridir.

Asli kurucu iktidar, bir ülkenin siyasal rejiminde ihtilal, hükûmet darbesi veya ülkenin parçalanması sebebiyle bir hukuk boşluğu meydana gelmesi ya da bağımsızlığın kazanılması veya yeni bir devletin kurulması gibi durumlarda hiçbir hukuk kuralıyla bağlı olmaksızın yeni anayasayı yapan iktidara denir. Tali kurucu iktidar ise, bir ülkenin anayasasını, mevcut anayasal kural ve usuller çerçevesinde tümden yenileyen ya da değiştiren iktidara denir. Yeni bir anayasa mevcut anayasal kurallar çerçevesinde yapılırsa bu anayasayı yapan iktidar, tali kurucu iktidar olarak adlandırılır.

Asli kurucu iktidar için yürürlükteki anayasanın bir önemi yoktur. O sınırsız ve hukuk dışıdır.

Bazı yazarlar kanun hükmünde kararnameleri, yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesinin bir istisnası olarak kabul etmektedir. Bu yazarlara göre kanun hükmünde kararnamelerin, yürürlükteki kanun hükümlerini değiştirme ve / veya ilga etme gücü, kanun hükmünde kararnamelerin yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesinin istisnası olmasına neden olmuştur.

Anayasanın ilk düzenlemesinde Hâkimler ve Savcılar Kurulunun kararları tümüyle yargı denetimi dışında tutulmuştu. 2010 değişikliğiyle Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır (m.159, f.10).

Yargı bağımsızlığının sağlanması sadece mahkemelere bağımsızlık tanınması ile gerçekleştirilemez. Bunun için hâkimlere de tayin, terfi, görevden alma, maaş ve diğer özlük haklarıyla ilgili güvenceler tanınarak, onların her türlü maddi ve manevi baskıdan uzak olarak huzur ve sükûn içinde tam bir serbestlik ve tarafsızlıkla görev yapabilmelerine imkân hazırlanmalıdır. İşte hâkimlere tanınan bu kişisel güvencelere “hâkimlik teminatı” adı verilmektedir (Kuru, 1966: 29). Hâkimlik teminatı, kural olarak savcıları da kapsamaktadır.

On beş üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin üç üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, on iki üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.

2018 yılında Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilirken bakanlıklardaki müsteşarlıklar kaldırılmış, müsteşarların görevlerini bakan yardımcılarının yerine getirmesi öngörülmüştür.