3-Ceza Hukukuna Hakim Olan İlkeler

CEZA HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER

1.HUKUK-DEVLETİ İLKESİ: Kuralları koyanlara ve bu kural kimin için konulmuşsa onlara, kanunlar eşit şekilde uygulanır.

2.HÜMANİZM İLKESİ: Suçlar için öngörülmüş cezaların insan onuruna yakışır biçimde düzenlenmesi gerekir.

3.KANUNİLİK İLKESİ (SUÇLARIN VE CEZALARIN KANUNİLİĞİ İLKESİ): Bir suçun muhakkak kanunda yer alması lazım.

           3.1. Maddi / öze ilişkin kanunilik ilkesi: Hareket noktası bir fiilin toplumsal yönden tehlikeli olup olmadığıdır.

           3.2. Şekli / biçimsel kanunilik ilkesi: Hareket noktası fiilin kanunda suç olarak düzenlenip düzenlenilmediğidir.

           Maddi kanunilik ilkesinde Hareketin toplumsal yönden tehlikeli olup olmadığı noktasından hareket edilir.

           Biçimsel kanunilik ilkesinde Bir hareketin kanunda suç olarak düzenlenmiş olup olmadığı noktasından hareket edilir.

              3.2.1.Şekli Kanuniliğin Alt İlkeleri

              3.2.1.1.Kanunun Tekelciliği İlkesi:

Monopol piyasa gibi, suç, ceza ve emniyet tedbiri ancak kanun ile getirilebilir.

Ancak, hangi fiillerin kabahat oluşturduğu, kanunda açıkça tanımlanabileceği gibi; kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilir (KK. m. 4).

Ne var ki Kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarı, ancak kanunla belirlenebilir (KK. m. 4).

örf ve adet ceza hukukunda suç ve ceza üretiminde kaynak olmaz.

              3.2.1.2. Kanunun Açıklığı İlkesi:

Ceza hukukunda kıyas (analoji- benzetme-teşbih) yasaktır.

4.CEZA KANUNUN ZAMAN BAKIMINDAN YÜRÜRLÜĞÜ: Geçmişe yürümezlik Suç ve cezalar geçmişe yürümez. Aslında bu ilkeye yürürlük ötesi uygulanmazlık ilkesi de denilmektedir.

5.“İSTİSNA” LEHTE KANUNİLİK İLKESİ:

• Evvelki kanun yeni kanun döneminde işlenilen suçlar için hiçbir zaman ve hiçbir şekilde geçerli olamaz. Eğer geçerli olsa idi yeni kanun yapmanın anlamı kalmazdı.
• Sonradan yürürlüğe giren kanun hükümleri evvelki kanun döneminde işlenmiş olan suçlar açısından suç işleyen kişinin daha lehine hükümler içermekte ise geçmişe yürür.
• Ancak sonradan yürürlüğe giren kanun hükümleri evvelki kanun döneminde işlenmiş olan suçlar açısından suç işleyen kişinin daha aleyhine hükümler içermekte ise hiçbir zaman ve hiçbir şekilde geçmişe yürümez.
• Lehte kanunilik ilkesinin tatbikinde, evvelki kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanun bir bütün olarak karşılaştırılıp lehe olanının tespit edilmesi sureti ile uygulanır. Yani her iki kanunun lehe olan hükümlerini ayrı ayrı saptayarak aynı olaya tatbik etmek mümkün değildir. Çünkü bir olaya aynı anda iki kanun hükümleri birlikte uygulanamaz.
• Bu ilke sadece kanunlar için geçerlidir. Yani Anayasa Mahkemesinin bir kanun hükmünü iptal etmesi ile ya da Yargıtay’ın içtihadı birleştirme karı vererek daha lehe bir durum ortaya çıksa bile yine de bunlar için geçmişe yönelik sonuç doğurma söz konusu değildir.
• Lehte kanunilik ilkesi emniyet tedbirleri için de geçerli değildir. Yani emniyet tedbirleri açısından sonradan yürürlüğe giren kanun hükümleri uygulanır.
• Süreli kanunlar açısından lehte kanunilik ilkesi geçerli değildir.
• Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhal uygulanır (TCK. m. 7).
• Türk Ceza Kanununun zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümleri kabahatler bakımından da uygulanır (KK. m. 5).
• Ancak, kabahatler karşılığında öngörülen idarî yaptırımlara ilişkin kararların yerine getirilmesi bakımından derhal uygulama kuralı geçerlidir (KK. m. 5).

6. C.K’NIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI (MÜLKİLİK – YERSELLİK İLKESİ): TCK hükümlerinin uygulanılmasında Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik sahası dikkate alınır. Yani Türkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik sahası içerisinde işlenilen suçların faili, vatandaş olsun ya da yabancı olsun fark etmeksizin TCK hükümleri uygulanır.

Eğer suç sayılan fiilin bir kısmı Türkiye’de bir kısmı Türkiye dışında gerçekleşmiş ise, ya da tersi bir durum söz konusu ise, ya da suç sayılan fiil Türkiye dışında işlenmiş olmasına rağmen netice Türkiye’de gerçekleşmiş ise, şimdiye kadar ifade edilenlerin tümü için geçerli olmak üzere TCK hükümleri uygulanır. Ya da daha açık bir ifade ile suç Türkiye’de işlenmiş sayılır.

İster Mülkilik ilkesi olsun ister şahsilik ilkesi olsun, faile ceza verilirken failin işlediği suç sebebi ile yabancı ülkedeki gözaltı süreleri ile hapiste geçirdiği süreler, Türkiye’de alacağı cezadan düşülür.

Yine failin yabancı ülkede işlemiş olduğu suç sebebi ile Türkiye’de yargılanılması sonrasında alacağı ceza, suçu işlediği ülkede işlediği suç için öngörülen cezadan kural olarak daha fazla olamaz.

7. C.K’NUN ŞAHIS BAKIMINDAN UYGULANMASI ( ŞAHSİLİK İLKESİ)

Benim vatandaşıma nerede suç işlerse işlesin benim ceza kanunumun hükümleri uygulanır. Tenfiz = Yabancı mahkemeden verilen kararların Türk mahkemelerince tanınmış ise Türkiye’de tekrar ceza verilmez.

Mülkilik ve şahsilik ilkelerinin istisnaları

(Görevleriyle İlgili olmak kaydıyla)

Yasama Dokunulmazlığı

Cumhurbaşkanının Dokunulmazlığı

Diplomatik Dokunulmazlık

Elçiler, Konsoloslar

Yabancı Askerler, Yabancı Devlet Başkanları

8. SUÇLARIN VE CEZALARIN ŞAHSİLİĞİ: Her koyun kendi bacağından asılır.

 

9. EVRENSELLİK İLKESİ: Hiç kimsenin işlediği suç yanına kâr kalmaz. Eninde sonunda cezalandırılır. Örneğin; Deniz korsanlığı, terör suçları, rüşvet, insanlığa karşı suçlar, soykırım, paralarda sahtecilik, kıymetli damgalarda sahtecilik, uyuşturucu madde suçları v.b.

 

10. ADALET VE KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİ

11. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ: Ceza Hukukunda iradesiz suç olmaz ilkesi geçerlidir ve bu ilkenin istisnası da yoktur.

Ceza Hukuku (Genel) Diğer Ders Özetleri İçin Tıklayınız.