24-Medeni Usul Hukukunda “Tebligat”

- Okuma süresi: 8dk, 39sn

TEBLİGAT

Tebligat bir davada yapılan işlemleri o davayla ilgili kişilere Kanun’ da belirtilen usule uygun olarak bildirme işlemidir. Tarafların ve ilgililerin davada yer almaları yapılan ve yapılacak işlemleri öğrenmeleri, bunun sonucunda kendilerine tanına hakları kullanabilmeleri, sürelerin bir kısmının başlayabilmesi tebligat işlemine bağlıdır. Tebligat işlemleri 7201 sayılı Tebligat Kanunu ile düzenlenmiştir.

Davetiye tebligattan farklı bir kavramdır. Davetiyede bir kimsenin belirtilen gün ve saatte mahkeme huzuruna çağırılması işlemi vardır.

Tebligat için öncelikle tebligata esas olacak işlemi talep eden olmalıdır; usulüne uygunsa bu talep üzerine ilgili mercii tebligat çıkarmalıdır. Bu tebligat yetkili merci tarafından kanunda belirtilen yer ve zamanda, usulüne uygun olarak muhatabına ya da muhatap yerine tebligatı almaya yetkili kimseye ulaştırılmalıdır. Tebligatın temel aşamaları;

Tebligat çıkarılması talebi
Tebligatı çıkaracak makamın tebliğ evrakını hazırlaması
Tebligatı yapacak merci veya kişi tarafından tebligatın usulüne uygun şekilde
Muhatabına ya da onun yerine tebellüğe yetkili kimseye ulaştırılması

Tebligat Çıkaracak Merciler

Yargı Mercileri
Genel ve Katma Bütçeli Daireler
Belediyeler
Köy Tüzel Kişilikleri
Barolar
Noterler

Tebligatı Yapacak Merciler

Kural Olarak Posta ve Telgraf İşletmesi tarafından yapılır. Ancak bu kuralara bazı istisnalar getirilmiştir.

Mahkemeler, kendiliğinden veya talep üzerine kendi memuru aracılığıyla tebligat yapılmasına karar verebilir.
Kanunda özel hüküm bulunan hallerde, gecikmesi halinde zarar doğabilecek durumlarda veya burada çalışan kişilere yapılacak tebligatlarda o kurumda çalışan memurlar ya da mahalli mülki idare amirinin emriyle kolluk vasıtasıyla yapılabilir.
Duruşma sırasında davaya ilişkin belgelerin taraflara, ilgilere, katılana ya da kanuni temsilcilere tutanağa geçirilerek imza karşılığı verilmesi de tebliğ hükmündedir.
Duruşma sırasında, sıfatları mahkemece tespit edilen avukat stajyerlerine ve sekreterlerine bir sonraki duruşma gününün bildirilmesi de tebliğ yerine geçer.
Avukatlar takip ettikleri davalarda, makbuz karşılığında birbirlerine tebligat yapabilirler.
Yurt dışına yapılacak tebligatlar o ülke mercileri aracılığıyla yapılır.
Kendisine tebligat yapılacak kimse Türk Vatandaşı ise, tebliğ o yerdeki siyasi memuru veya konsolos aracılığıyla yapılır.
Yabancı ülkede bulunan kimseye yapılacak tebligatlar Adalet Bakanlığı aracılığıyla, Dışişleri Bakanlığına oradan da Türk Elçiliği veya Konsolosluğuna gönderilirler. Dışişleri Bakanlığının aracılığına gerek görülmeyen durumlarda Adalet Bakanlığı da doğrudan elçilik veya konsolosluğa tebliğ evrakını gönderebilir.
Şayet tebligat yapılacak kimse Türk Vatandaşı ise ilgili yargı mercii tebliğ evrakını ilgili bakanlıkları aracı kılmadan da o yerdeki elçilik veya konsolosluğa gönderebilir.
Tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye bu yolla tebligat yapılması da mümkündür. A.Ş. – Ltd. Şti. ve Sermayesi paylara bölünmüş Komandit şirketlere elektronik tebligat yapılması zorunludur. Elektronik yolla yapılan tebligat muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.

Tebligat Yapılacak Kişiler

Tebligat kural olarak muhatabın kendisine yapılır. Tebligat gerçek veya tüzel kişi olabilir. Tüzel kişilerde tebligat, tüzel kişinin yetkili temsilcisine, temsilciler birden fazla ise, bunlardan yalnız birisine yapılır. Tüzel kişinin temsilcisi o sırada orada bulunmuyorsa, öncelikle yetkili temsilciden sonra gelen kimse veya evrak memuruna bunlar da bulunmazsa tebligat o yerde bulunan memur veya müstahdemden birisine yapılır. Yetkili temsilci dışında bir kimseye tebligat yapılırsa tebligat evrakına bu durum açıkça yazılmalıdır.

Kanuni temsilcisi bulunanlara, tebligatın muhatabın bizzat kendisine yapılması gerekmiyorsa, temsilcisine yapılır.

Vekil aracılığıyla takip edilen dava ve işlerde tebligatın mutlaka vekile yapılması gerekir, vekil varken asıl tarafa yapılan tebligat usulsüzdür. Bir kişinin birden fazla vekili varsa tebligat bunlardan birine yapılır.

Tebligat yapılacak kimse adresinde bulunmazsa, tebligat kendisi ile aynı konutta birlikte oturan kişilere veya hizmetçilerden birisine yapılabilir.

Belirli bir yerde meslek ve sanat icra edenlerin kendileri yoksa o yerdeki memur ve müstahdemlerinden birisine tebliğ yapılabilir. Ancak muhatap yerine tebligat yapılacak kimselerin, görünüşleri itibarıyla on sekiz yaşında aşağıda olmaması ve bariz bir şekilde ehliyetsiz olmamaları gerekir.

Muhatap adına tebligat yapılacak kimselerin, o davada hasım olarak bulunuyorsa muhatap adına tebligat yapılamaz.

Tebligat Yapılacağı Yer ve Zaman

Tebligat, tebligat yapılacak kişinin bilinen en son adresine yapılır. Ancak kendisine tebliğ yapılacak kişinin kabulü halinde, ona adresinden başka yerde de tebligat yapılabilir. Bilinen en son adresin tebligata elverişli olmadığının anlaşılması veya tebligatın yapılaması halinde, muhatabın adres kayıt sistemindeki adresi bilinen en son adresi olarak kabul edilir ve tebligat buraya yapılır. Adres kayıt sistemindeki adrese tebligat yapılası halinde tebligatın tebligat zarfıyla yapılması gerekir.

Muhataba veya yerine tebellüğ edilebilecek kimselere tebligat yapıldıktan sonra, muhatap adresini değiştirir ve bunu mahkemeye bildirmezse ve tebligatı yapacak memur tarafında da teni adres tespit edilemezse tebliğ evrakının bir örneği eski adresin binasının kapısına asılır asılma tarihi de tebliğ tarihi sayılır.

Tüzel kişiler bakımından resmi kayıtlardaki adres esas alınır.

Kendisine tebligat kanunu hükümlerine göre tebligat yapılamayan, adresi tespit edilemeyen, adres kayıt sisteminde de yerleşim yeri bulunmayan ve yapılan soruşturmaya rağmen adresi tespit edilemeyen kimselerin adresi meçhul sayılır ve bunlara ilanen tebligat yapılır.

İlanen tebligat yapılabilmesi için yukarıda belirtilen araştırmaların yapılması gerekir. Aksi takdirde ilanen tebligat geçersizdir.

Tebligat resmi – adli tatil günlerinde ve gece de yapılabilir.

Avukatla takip edilen işlerde, avukatın bürosunda yapılacak tebligatlar resmi çalışma gün ve saatlerinde yapılmalıdır.

Tebligat Giderleri

Tebligat yapılmasını isteyen kimse, tebligat giderlerini peşin olarak öder. Tebligatı çıkaracak yargı mercii tarafından belirlenen süre içerisinde gerekli tebligat ücretini vermeyen kimse, talebinden vazgeçmiş sayılır.

Tebligatın Yapılması

Tebliğ olunacak her evrak birisi dosyasına konulmak, diğeri tebliğ edilecek kimselere verilmek üzere yeteri kadar çoğaltılır. Tebligat bir mazbata ile belgelendirilir. Bu mazbatada; tebliği çıkaran merciin adı, tebliği isteyen tarafın adı, soyadı ve adresi, muhatabın adı, soyadı ve adresi, tebliğin konusu, tebliğin kime yapıldığı ve tebliğ muhatabından başkasına yapılmış ise o kişinin adını, soyadını, adresini ve tebellüğ ehliyetinin bulunduğu, tebliğ tarihi, saati ve nerede yapıldığı, tebligatın adres kayıt sistemindeki yerleşim yeri adresine yapılması durumunda buna ilişkin kayıt, tebliğ evrakı kime verilmiş ise onun adı, soyadı, sıfatı ve imzası ile tebliğ memurunun adı, soyadı ve imzası bulunması gerekir.

Muhatabın Adreste Bulunmaması Veya Tebellüğden İmtina Etmesi

Muhatap veya adreste tebellüğe ehil kimseler, tebligat adresinde oturmalarına rağmen o sırada bulunmazlar ya da imzalamaktan çekinirler ise tebliğ memuru evrakı, muhtar, ihtiyar heyeti, meclis üyelerinden birine veya zabıta amir veya memuruna imza karşılığı teslim eder. Muhtar, ihtiyar heyeti, meclis üyelerinden biri veya zabıta amir veya memuru evrakı kabule mecburdur. Daha sonra tebliğ memuru muhatabın kapısına ihbarnameyi yapıştırır. İhbarname 10 gün süreyle kalır.

Muhatap o adreste hiç oturmamış ya da o adresten sürekli olarak ayrılmış ise tebliğ memuru evrakı, muhtar, ihtiyar heyeti, meclis üyelerinden birine veya zabıta amir veya memuruna imza karşılığı teslim eder ve tebliğ memuru muhatabın kapısına ihbarnameyi yapıştırır.

Adreste tebligat yapılacak kimsenin bulunmaması halinde yukarıdaki prosedürlerin dışında komşuya, kapıcıya veya yöneticiye de haber verilmesi gerekir.

Yukarıdaki prosedürlere sırasıyla uyulmadığı takdirde tebligat usulsüz sayılır.

İlanen Tebligat

İlanen tebligat adresin meçhul olması halinde yapılır ve kural olarak son çaredir. Adres meçhulse ve resmi ve özel dairelerden tespit edilemiyorsa kolluk vasıtasıyla araştırılıp tespit ettirilebilir. İlanen tebligat son ilan tarihinden itibaren yedi gün sonra yapılmış sayılır. Tebliğe karar veren merci daha uzun bir süre de tayin edebilir ancak bu süre on beş günü geçemez.

Usulsüz Tebligat

Yukarıda yazılan prosedürlere uyulmadan yapılan tebligat usulsüzdür. Ancak mutlak şekilde geçersiz değildir. Usulsüz tebligata rağmen muhatap tebliği öğrenmişse tebligat geçerli sayılır. Bu durumda muhatabın usulsüz tebliği öğrendiğini beyan ettiği tarih tebliğ tarihi sayılır. Tebligat yoksa usulsüz tebliğ de yoktur.

Tebligat Suçları

Yanlış adres bildirilmesi, kendisine yapılması gereken tebligatı almamak, muhatap adına tebligat yapılan kimselerin, tebligat evrakını muhataba vermemesi, yalan beyan tebligat evrakının asılmasına ilişkin suçlar.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri