12-Zilyetliğin Devrinin Çeşitleri

ZİLYETLİĞİN DEVRİNİN ÇEŞİTLİ ŞEKİLLERİ

Zilyetliğin devri, zilyet kılınacak kişiye fiili hakimiyet sağlaması veya onun dolaysız zilyet kılınması ile olur. Veyahut ona dolaylı bir zilyetlik sağlanmasıyla olur.

Yeni zilyedin dolaysız zilyet kılınması

Bu husus MK. 977’de düzenlenmiştir. Malın yeni zilyedin fiilin hakimiyetine verilmesi üç şekilde olur.

Malın teslimi: Malın şimdiki dolaysız zilyet tarafından zilyet tarafından zilyetliği kazanacak kişinin eline verilmesi ve onun mal üzerinde hakimiyet kullanacak şekilde kullanımına sokulması teslimiyet fiilini oluşturur. Ancak bunun için önceki zilyedin malı alanı zilyet kılmak arzusu yoksa zilyetliğin devri söz konusu olmaz. Halbuki doktrindeki hakim düşünce teslim yoluyla zilyetliğin kazanılmasında rızayı aramaz. Bu görüşte ayırt etme gücü rızanın varlığı için yeterlidir.

Araçların Teslimi: Malı kazananın hakimiyetine sokulması, o mal üzerinde iktidarı sağlayan araçların teslimi ile olur. Satılan otomobilin anahtarının yeni zilyede verilmesi, burada önemli husus şudur ki araçlar teslim edildiği halde malik zilyet olarak kalmaya devam ediyorsa (örneğin kendisinde anahtarın başka kopyaları varsa) teslim vaki olmuş sayılmaz.

Malın yeni zilyedin fiili hakimiyetine bırakılması: Mal, Yeni zilyedin fiili hakimiyetine zilyetlik sözleşmesi ile bırakılır.

Yeni zilyedin dolaylı zilyet kılınması

Önceki zilyet özel bir hukuki ilişkiye dayanarak zilyet kalmaya devam ederse zilyetliği yeni kazanana dolaylı zilyetlik tanınmış olur. Buna eşya hukukunda “hükmen teslim” denilir.

Zilyetliği yeni kazanan bizzat kendisi dolaylı zilyet olup da bu zilyetliği yeni kazanana devrederse yeni zilyet de dolaylı zilyet olur. Bu tarz zilyetlik devrine zilyetliğin havalesi denilir.

Temsilci aracılığıyla zilyetliği kazanma: Temsilci sıfatıyla hareket eden kimse kendisi için zilyetlik iradesi taşımadığı için teslim olunan için dolaylı zilyetlik kazanır. Ancak bunun için temsilcinin yetkisi bulunmalı veya temsilcinin kazanmasına sonradan icazet verilmelidir.

Şayet temsilci aynı zamanda mal üzerinde bir kişisel hak veya sınırlı ayni hak iddia ediyorsa o fer’i zilyetliği, temsil olunan da asli zilyetliği kazanır.

Zilyetliği Teslimsiz Kazanma Halleri

Kısa Elden Teslim: Fer’i zilyet olan kişinin, zilyetlik devrine gerek kalmaksızın zilyetlik çeşidinin değişmesi veya zilyetlik sebebinin değişmesidir.

Örnek: Malik A asli zilyet, kiracı B fer’i zilyet. A malı B’ye satarsa zilyetlik devri olmaksızın bu kez B asli zilyet konumuna çıkar, zilyetliğinin türü değişir.

Örnek 2: A asli zilyet, telefonunu B’ye kiraladı ,B Fer’i zilyet. A bundan sonra B’ye karşı telefonunu rehin vererek borç para alırsa; B yine Fer’i zilyet olmakla birlikte zilyetliğinin sebebi artık kira sözleşmesi değil, rehindir.

Hükmen Teslim: Bir mal üzerindeki hakkını devreden kişi, özel bir sebebe dayanarak zilyet olmaya devam ederse; burada hükmen teslim vardır.

Örnek: Bayan B ,kürkçü K’dan manto alıp kışa kadar bunu kürkçüde muhafaza hususunda anlaşsın. Eğer bu kurum olmazsa kürkçü mantonun mülkiyetini B’ye geçirip B’ye teslim edecek, B de saklaması için kürkçüye geri verecektir. Bu hüküm fuzuli işlemlerin önüne geçerek teslim olmaksızın anlaşmayla zilyetliği B’nin kazandığının kabulünü sağlar.

Burada önemli olan malın önceki zilyedin elinde kalması, mutlaka özel bir hukuki ilişkiye dayanmalıdır.

Zilyetliğin Havalesi: Fer’i zilyet sıfatındaki bir kimsenin elinde bulunan şeyin; asli zilyetliğinin, asli zilyet tarafından başka bir kimseye devredilmesi ve o şeyin yeni zilyede tesliminin feri zilyede bildirilmesidir. Havale edilecek zilyetlik asli ya da fer’i zilyetlik olabilir. Örnek: özel şoförü Ş’nin kullandığı otomobili B’ye satan ve otomobili Ş’den teslim alması konusunda B ile anlaşan A, dolaylı zilyetliğini B’ye havale yoluyla devreder. A asli zilyettir, Ş fer’i zilyet değildir. Dolaylı zilyet olmayan birisi için zilyetliğin havalesi söz konusu olamaz. Havale yoluyla zilyetliğin devrinin geçerli olması için tarafların bu hususta anlaşması yeterlidir. Fakat bu devrin malı elinde tutana karşı hüküm etmesi için zilyetliğin havalesinin A tarafından ihbar edilmesi gerekir.

Örnek: A evini B’ye kiralamıştır. Burada A asli zilyet, B feri zilyet. İşte bu noktada A evini C’ye satarsa, asli zilyetlik C’ye geçmiş olacak. B ise feri zilyetliğe devam ediyor. İşte asli zilyetliğin bu şekilde devredilmesine zilyetliğin havalesi diyoruz.

Eşya Hukuku Bazı Ders Özetleri

• 1-Eşya Nedir? Eşya Hukukunun Konuları
• 2-Eşya Türleri Nelerdir?
• 3-Hak Kavramı-Ayni Hak Nedir?
• 4-Ayni Haklara Hakim Olan İlkeler Nelerdir?
• 5-Ayni Haklar Kaça Ayrılır?
• 6-Ayni Hakların Diğer Haklardan Ayrılması
• 7-Ayni Hak-Alacak Hakkı Karşılaştırması
• 8-Ayni Hak-Eşyaya Bağlı Borç Karşılaştırması
• 9-Zilyetlik Kavramı ve Zilyetliğin Niteliği
• 10-Zilyetliğin Çeşitleri
• 11-Zilyetliğin Kazanılması
• 12-Zilyetliğin Devrinin Çeşitleri
• 13-Zilyetliğin Sona Ermesi ve Zilyetliğin Korunması

Eşya Hukukunun Diğer Ders Özetleri İçin Tıklayınız.